30 apr 5 mei vrij? En hoe zit het met andere feestdagen?
Is 5 mei een vrije dag?
Deze vraag wordt ons geregeld gesteld door starters in een nieuwe baan. Of door ouders van schoolgaande kinderen, want de scholen zijn die dag dicht. En ook wel door OR-leden, die willen weten welk recht werknemers op dit vlak hebben.
Voor de meeste werknemers is Bevrijdingsdag geen vrije dag. Wel is in verschillende cao’s bepaald dat 5 mei eenmaal in de vijf jaar (in een lustrumjaar) een doorbetaalde vrije dag is.
Ook in een arbeidsvoorwaardenregeling van een bedrijf kan dit zo geregeld zijn en zelfs in een individueel arbeidscontract. Het laatste lustrumjaar was 2015 en de eerstvolgende keer is 2020. Bevrijdingsdag valt dan op een dinsdag. Check dus je contract, de personeelsgids en/of de cao, als je wil weten wat op jouw werk geldt voor 5 mei.
Voor ambtenaren is Bevrijdingsdag een vaste vrije dag. Tenzij het werk 24/7 doorgaat, zoals bijvoorbeeld bij de politie en hulpdiensten.
In 2017 bleek uit onderzoek, verricht in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, dat zeven op de tien Nederlanders vindt dat Bevrijdingsdag een nationale vrije dag moet worden. In dat jaar deed de Voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei een oproep aan het Kabinet om van 5 mei een doorbetaalde vrije dag te maken. Dit leidde toen tot Kamervragen aan de minister van Binnenlandse Zaken. Op de vraag om 5 mei een verplichte vrije dag te maken antwoordde de minister dat het niet aan het kabinet is om dit te regelen, maar aan werkgevers en werknemersorganisaties om daarover afspraken te maken. Maar daarmee is de kous niet af, want in december 2018 stelde de Staatscommissie parlementair stelsel voor om van 5 mei een vrije dag te maken, een zwaarwegend advies aan het Kabinet en het parlement.
En hoe zit het met andere feestdagen?
Hoewel veel werknemers op Bevrijdingsdag gewoon moeten werken, is het wel een nationale feestdag. De andere officiële feestdagen in Nederland zijn:
- Nieuwjaarsdag
- Goede Vrijdag
- 1e en 2e paasdag
- Koningsdag
- Hemelvaartsdag
- 1e en 2e pinksterdag
- 1e en 2e kerstdag
Ook voor deze andere feestdagen geldt dat lang niet alle werknemers dan vrij zijn, maar dat het afhangt van het contract, de bedrijfsregeling of de cao. Steeds minder ondernemingen kennen Goede Vrijdag als vrije dag. En in steeds meer cao’s staat dat alle dagen werkdagen zijn, waarbij zon- en feestdagen gelden als bijzondere werkdagen. D.w.z. dat werken op zon- en feestdagen dan recht geeft op een toeslag. Dit is het gevolg van de 24-uurs economie. Denk aan supermarkten en pakketbezorging, maar bijv. ook aan bibliotheken.
In vergelijking met andere Europese landen kent Nederland weinig officiële feestdagen. Ter vergelijking: Groot-Brittannië kent 14 feestdagen, Frankrijk kent er 13 en België heeft zelf 15 officiële vrije dagen.
Daar komt bij dat maar drie van de Nederlandse feestdagen altijd op weekdagen vallen, namelijk 2e paasdag, Hemelvaartsdag en 2e pinksterdag. Alleen als Nieuwjaarsdag op een maandag valt kunnen daar drie vrije weekdagen bijkomen, want dan valt Koningsdag op vrijdag en Kerstmis op dinsdag en woensdag. In alle andere gevallen zijn er minder dan zeven vrije weekdagen, omdat dan meerdere feestdagen in het weekend vallen.
Aanwijzen verplichte vrije dagen
In de arbeidsovereenkomst, de arbeidsvoorwaardenregeling of de cao kan staan dat de werkgever bepaalde dagen aanwijst als verplichte vrije dagen. Ook 5 mei kan als zo’n verplichte vrije dag worden aangewezen, waarvoor je als werknemer dan meestal een verlofdag inlevert. Is er in jouw organisatie een OR dan kan de werkgever alleen met instemming van de ondernemingsraad verplichte vrije dagen aanwijzen.
