25 mrt Strijden tegen het coronavirus: meer dan 48.000 bedrijven vragen werktijdverkorting aan. OR, overzie jij nog welke maatregelen de werkgever mag nemen?
De maatregelen die op dit moment worden genomen om de verspreiding van het coronavirus (COVID-19) tegen te gaan zijn ingrijpend. Voor werkgevers en werknemers zijn dit onzekere tijden. Veel werkgevers zien zich geconfronteerd met het nemen van maatregelen om de risico’s voor het bedrijf en het personeel zo laag mogelijk te houden. Meer dan 48.000 bedrijven hebben al werktijdverkorting aangevraagd. De OR vraagt zich af welke maatregelen de werkgever mag en kan nemen om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen en wat de rechten van het personeel zijn.
Speciaal voor de OR hebben wij hieronder de hoofdlijnen uiteengezet.
Adviezen volgen als goed werkgever
Uiteraard dient de werkgever de adviezen van het RIVM en de overheid te volgen. Dit is wat de wetgever verwacht van een goed werkgever. Zo dient de werkgever de werknemers in staat te stellen thuis te werken indien mogelijk. Hoogstwaarschijnlijk zijn binnen het bedrijf al instructies gegeven over de maatregel om zoveel mogelijk thuis te werken. De OR zal dan ook op de hoogte zijn hiervan.
Afhankelijk van het soort bedrijf zijn meer of vergaande maatregelen nodig. De onderneming kan voorzien in financieel zwaar weer terecht te komen. Of de werkzaamheden komen (bijna) volledig stil te liggen. Bijvoorbeeld bij een productiebedrijf omdat er tijdelijk geen aanvoer van materialen uit China is. Of zoals nu het geval is bij de KLM omdat landen het vliegverkeer stil leggen. In dergelijke gevallen zal het bedrijf willen kijken hoe de personeelskosten – bij veel bedrijven vaak een grote kostenpost – kunnen worden gereduceerd.
Overleg tussen OR en werkgever
Juist in deze crisistijd is overleg tussen de OR en werkgever belangrijk. Dus zet z.s.m. een conference call of videoverbinding op om samen te bespreken welke maatregelen binnen jullie bedrijf noodzakelijk zijn om de klappen van deze Corona-crisis op te vangen. Heeft de werkgever hiertoe nog geen initiatief genomen (omdat men nu te druk is met acteren op de nieuwe maatregelen)? Neem dan zelf het initiatief, OR. Wacht niet af, maar maak gebruik van het initiatiefrecht en/of het informatierecht en bevraag de werkgever welke maatregelen worden overwogen. Hieronder zullen kort enkele mogelijk te nemen maatregelen worden toegelicht.
Werktijdverkorting
Een optie om tijdelijke financiële tegenslagen op te vangen is de werktijdverkorting. Een vergunning voor werktijdverkorting kan worden aangevraagd bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Via de werktijdverkorting kunnen de gevolgen voor het tijdelijk te kort aan werk worden opgevangen. Indien de vergunning wordt verleend worden de personeelskosten lager, omdat het UWV een deel van de kosten vergoed. Voorwaarde is wel dat er minstens 20% minder werk is voor een periode van minimaal 2 weken.
Voor het aanvragen van werktijdverkorting is geen instemming van de OR nodig. Indien de werkgever werktijdverkorting overweegt, zal wel moeten worden aangetoond dat het tekort aan werk een direct gevolg is van de pandemie (de Corona-crisis). Werknemers van wie de arbeidsuren worden verkort komen mogelijk in aanmerking voor een WW-uitkering voor de gekorte uren. Voor oproepkrachten met een nul-urencontract, uitzendkrachten en ZZP-ers kan geen werktijdverkorting worden aangevraagd. Dit omdat deze contracten per direct kunnen worden beëindigd.
Deeltijd WW
Het UWV vergoedt achteraf de uren die de werknemers niet werkten tijdens de werktijdverkorting. Dit geldt alleen voor de uren waarvoor een vergunning is verleend. De medewerkers blijven dus in dienst, maar spreken in die periode hun WW-rechten aan. Die uren moet de betrokken werknemer dus wel hebben opgebouwd. De WW-uitkering maakt het UWV over aan de werkgever.
Zieke medewerkers
Voor medewerkers die zich reeds ziek hebben gemeld kan geen werktijdverkorting worden aangevraagd. Voor hen geldt namelijk de gebruikelijke loondoorbetalingsverplichting tijdens ziekte.
Solidariteit en loyaliteit
In plaats van werktijdverkorting kunnen met de medewerking van het personeel de arbeidsvoorwaarden al dan niet tijdelijk worden aangepast. Dit uit solidariteit en loyaliteit van de medewerkers aan het bedrijf, in de hoop dat alle personeelsleden hun baan kunnen behouden. Medewerkers kunnen namelijk instemmen met het verplicht opnemen van vakantiedagen indien het bedrijf – denk bijvoorbeeld aan de horeca – gesloten is. Dit kan niet zonder meer worden verlangd. Elke medewerker moet hier individueel mee instemmen. Men kan ook denken aan het tijdelijk intrekken van gratificaties en bonussen. Indien dit leidt tot een wijziging van het bonussysteem dan heeft de OR instemmingsrecht.
Voor het aanpassen van de arbeidsvoorwaarden is wel van belang dat de medewerker weloverwogen heeft ingestemd na daarover duidelijk geïnformeerd te zijn. De bewijslast ligt bij de werkgever. Om die reden is het dus nodig om de instemming van de werknemer schriftelijk vast te leggen.
Aanpassing arbeidsvoorwaarden door werkgever
Indien de medewerkers niet willen meewerken, dan biedt mogelijk het eenzijdig wijzigingsbeding nog een optie om eenzijdig (dus vanuit de werkgever) de arbeidsvoorwaarden aan te passen. Dit mag niet zonder meer. Dit eenzijdig wijzigingsbeding moet zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst of in de arbeidsvoorwaardenregeling. Er moet sprake zijn van een zwaarwegend belang, bijvoorbeeld dat het bedrijf in financieel zwaar weer verkeert en dat de continuïteit van het bedrijf niet kan worden gewaarborgd. Verder moet steeds per werknemer een afweging worden gemaakt of het belang van de werkgever zwaarder weegt dan het belang van de medewerkers.
Verplichte medewerking werknemer
Mocht een eenzijdig wijzigingsbeding ontbreken dan kan de werkgever toch een wijziging van de arbeidsvoorwaarden verlangen. Een medewerker dient namelijk een redelijk voorstel te accepteren. Of sprake is van een redelijk voorstel is onder omstandigheden verschillend. Allereerst moet worden aangetoond door de werkgever dat de gewijzigde omstandigheden het wijzigen van de arbeidsovereenkomst noodzakelijk maken; vervolgens moet daarop gebaseerd een voorstel worden gedaan dat aansluit bij die gewijzigde omstandigheden en de gevolgen daarvan (een redelijk voorstel) en tot slot dient afgewogen te worden of in redelijkheid van medewerkers verlangd kan worden dat zij het redelijke voorstel aanvaarden. Indien hieraan wordt voldaan, dan zal de werknemer het aanbod als goed werknemer moeten aanvaarden.
Reorganisatie
Nu bekend is dat meer dan 20.000 bedrijven werktijdverkorting hebben aangevraagd, is wel duidelijk dat veel bedrijven deels stil zijn komen te liggen. Het is de vraag of zich dat zal gaan vertalen naar reorganisaties als de eerste onzekerheid voorbij is en is gebleken dat de tijdelijke maatregelen niet afdoende hebben geholpen om het bedrijf weer winstgevend te krijgen. In dat geval kan het nodig zijn om een deel van het personeel te ontslaan.
De OR heeft adviesrecht bij reorganisaties. Een reorganisatie is een traject dat een zorgvuldige voorbereiding vereist en dat per definitie enkele weken tot maanden kan duren. Dit is dus eerder een langetermijnoplossing dan de hiervoor genoemde opties.
Conclusie
OR blijf (pro)actief op de hoogte van de (te nemen) beslissingen van de werkgever. Hoe eerder je hiervan weet, hoe beter je kunt sturen en de werkgever kan informeren over de wensen van de achterban. Op die manier kan de OR ook voorkomen dat WOR-rechten worden geschonden. En neem ten slotte initiatief voor (digitale) besprekingen met de werkgever, juist in deze tijden van crisis en met de dag wijzigende ontwikkelingen en inzichten.
Mocht je als OR behoefte hebben aan meer bedrijfsspecifieke informatie of adviezen dan staan wij klaar met onze service. Je kunt ons mailen of bellen, want ook wij werken zoveel mogelijk vanuit huis. We zijn te bereiken via info@ungervanels.nl of 085-7822801.
